- Skąd się biorą ceny gazu ziemnego?
- Kto ustala ceny gazu?
- Co to jest gaz w TTF lub HH?
- Dlaczego cena gazu tak mocno się waha?
Skąd się bierze cena gazu ziemnego?
W kwestii cen gazu ziemnego pojawiło się w ostatnim czasie wiele zamieszania. Zwłaszcza w kontekście ostatnich głośnych informacji o wysokich podwyżkach cen gazu ziemnego przez PGNiG.
Trudno jest właściwie zinterpretować ogłoszone w Polsce podwyżki cen gazu. Aby zrobić to odpowiednio, trzeba zrozumieć co oznacza i w jaki sposób tworzona jest “hurtowa” czy “międzynarodowa” cena gazu ziemnego, do której wszyscy próbują się odnieść.
Bardzo łatwo jest bowiem popełnić błąd i odnieść ceny detaliczne w Polsce do “Natural Gas Price”, która może wcale nie dotyczy rynku w Polsce, a raczej tego w USA. Zacznijmy jednak od początku.
Co to jest cena gazu ziemnego? Co na nią wpływa?
Ceny gazu ziemnego, podobnie jak ceny innych surowców energetycznych, kształtowane są głównie przez rynkową podaż i popyt. Przeważnie, wzrost podaży gazu ziemnego skutkuje niższymi cenami gazu ziemnego. Z kolei spadek podaży zwykle prowadzi do wyższych cen.
Odwrotnie, wzrost popytu zazwyczaj powoduje zwyżkę cen, a spadek popytu ich zniżkę. Działa również naturalny rynkowy mechanizm regulujący: wysokie ceny generują osłabienie popytu i zachęcają do wzrostu produkcji, a niższe ceny mają zwykle skutek przeciwny.
Najczęstszy błędem popełnianym przy ocenie “rynkowych” cen gazu jest spojrzenie na ceny zza oceanu. Gaz ziemny jest przedmiotem obrotu na rynku w USA, w oparciu o hub gazowy Henry Hub (HH). Z kolei w Europie jest on sprzedawany głównie przy użyciu wirtualnych hubów gazowych, takich jak National Balancing Point (NBP) w Wielkiej Brytanii oraz Title Transfer Facility (TTF) w Holandii.
Co to jest cena kontraktów na gaz TTF?
Powinniśmy zatem spoglądać na cenę holenderskich kontraktów na gaz ziemny w TTF, który jest głównym europejskim hubem rozdzielającym około 70% wszystkich transakcji. Jest to benchmark cen gazu w Europie, czyli pewnego rodzaju punkt odniesienia.
Tymczasem, często inwestycyjni influencerzy czy dziennikarze powołują się na ceny gazu z popularnych platform handlowych czy stron z notowaniami odnosząc się do “Natural Gas Price” czy “Kasowego Gazu Ziemnego”. Przeważnie jest to cena surowca w USA. Rozbieżność jest spora: spójrzmy na wykresy poniżej:
Wykres: Linia niebieska - cena kontraktów na gaz ziemny w Henry Hub (USA) oraz cena kontraktów na gaz w TTF (Holandia)
Źródło: tradingview.com
Warto pamiętać o tym, że rynek gazu ziemnego w Europie jest zasadniczo podzielony na rynek finansowy oparty na wspomnianych kontraktach “futures” TTF, oraz rynek fizyczny.
Cena kontraktów na gaz ziemny w hubie TTF nie oznacza faktycznej ceny płaconej za rzeczywiste fizyczne dostawy gazu ziemnego w poszczególnych punktach dostaw w Europie.
Jak wyrażana jest cena gazu ziemnego?
W zależności od rynku, cena gazu ziemnego jest często wyrażana w ilości waluty za objętość lub zawartość energii. W przypadku Europy, kurs kontraktów na gaz ziemny w hubie TTF to cena jaką należy zapłacić w euro za 1 MWh (megawatogodzinę) uzyskanej z gazu energii.
Dlaczego cena gazu ziemnego poddawana jest tak dużym wahaniom?
Handel gazem ziemnym opiera się głównie na istniejącej infrastrukturze transportowej. Obecnie, Europa dąży do jeszcze większego jej zintegrowania, co wpłynęłoby na zmniejszenie cen gazu.
Bardzo ważną cechą rynku gazu ziemnego jest brak długoterminowych możliwości magazynowania. To sprawia, że jest on podatny na gwałtowne wahania cen. Mogą być złagodzone przez eksporterów, którzy umiejętnie zarządzają dostawami.
Czytaj również: Kres “fantazji” o końcu ropy i gazu. Transformacja energetyczna zawodzi - wieści CEO naftowego molocha
Skąd pochodzi gaz ziemny w Polsce?
Ponad 8% gazu ziemnego zużywanego w Polsce pochodzi z zagranicy. W rezultacie, krajowa cena surowca jest ściśle powiązana ze światowymi cenami.
Kluczowy wpływ na wysokość rachunków za gaz w Polsce mają notowania surowca na Towarowej Giełdzie Energii (TGE).
Ceny gazu w Polsce są mocno powiązane z trendami na rynkach europejskich. Zwłaszcza jest to silna relacja z rynkami niemieckim i holenderskim. Dlatego, punktem odniesienia powinny być ceny gazu w hubie TTF w Holandii. Pamiętać należy jednak, że jest to rynek kontraktów terminowych, a nie rzeczywisty rynek fizyczny dostaw surowca.
Jednak ceny gazu w Holandii są głównym elementem cen na TGE w Polsce, a potem tej, którą wykorzystujemy w domach i mieszkaniach. Warto zwrócić uwagę również na to, że ceny gazu w Polsce weryfikuje Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE).
To on zatwierdza taryfy stosowane przez firmy oferujące gaz dla polskich gospodarstw domowych. Zatem, zadaniem URE jest dopilnować, aby proponowane podwyżki miały uzasadnienie w ponoszonych przez nie kosztach i nie były nadmierne.
