Odkąd na początku 2023 roku Komisja Europejska wydała rozporządzenie wykonawcze dopuszczające na rynek UE częściowo odtłuszczony proszek ze świerszcza domowego (Acheta domesticus), temat ten wzbudza wiele emocji. Nie tylko u konsumentów, ale i polityków polskich, którzy podzieli się na takich, którzy ostentacyjnie demonstrowali przywiązanie do steków i kotletów schabowych oraz tych, którzy deklarują się jako zwolennicy nowej żywności.

Czytaj w LEX: Owady jako żywność i pasze – warunki wprowadzania do obrotu >>

Produkty muszą zawierać ostrzeżenie o alergenach

Po wprowadzeniu rozporządzenia, europejska komisarz ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności Stella Kyriakides wyjaśniła, że Komisja Europejska  nie rozważa obecnie dodatkowych wymogów dotyczących etykietowania żywności zawierającej owady, ponieważ istniejące ramy prawne zapewniają, że konsumenci są informowani o zawartości żywności.

W załączniku do rozporządzenia, w części „Dodatkowe szczególne wymogi dotyczące etykietowania”, zawarto bowiem wymóg, aby każdy produkt zawierający odtłuszczony produkt ze świerszcza domowego zawierał o tym wyraźną informację. Ponadto, producenci zobowiązani są do poinformowania o ryzyku wystąpienia reakcji alergicznej. Składnik ten może powodować reakcje alergiczne u konsumentów, u których stwierdzono alergię na skorupiaki, mięczaki i produkty z nich uzyskane oraz na roztocza kurzu domowego. Informację tę zamieszcza się w pobliżu wykazu składników.

Obecnie na mocy przepisów rozporządzenia (UE) nr 2015/2283 w sprawie nowej żywności i wydanych na jego podstawie rozporządzeń wykonawczych Komisji, dopuszczono jako nową żywność (jako taką lub jako składnik innej żywności) surowce pochodzące z następujących owadów:

• Tenebrio molitor (mącznika młynarka),
• Locusta migratoria (szarańczy wędrownej),
• Alphitobius diaperinus (pleśniakowca lśniącego),
• Acheta domesticus (świerszcza domowego).

Także inne owady oraz otrzymane z nich surowce w przyszłości mogą zostać dopuszczone jako nowa żywność.

Rozporządzenie unijne w sprawie nowej żywności stanowi, że nowa żywność może być wprowadzana na rynek w Unii, pod warunkiem, że wydano na nią zezwolenie i została ona wpisana do unijnego wykazu.

Polska będzie miała specjalne logo

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyznaje, że polscy konsumenci nie mają w zwyczaju jedzenia owadów i żywności zawierającej owady, co jest warunkowane czynnikami kulturowymi (brak tradycji spożycia) oraz psychologicznymi (np. wstrętem). W związku z tym, zauważa, że należy zapewnić konsumentom takie oznakowanie, które umożliwi im szybkie rozpoznanie środków spożywczych zawierających nową żywność z owadów.

Czytaj w LEX: Informowanie o obecności alergenów w żywności - wybrane problemy praktyczne >>

W projekcie zmiany rozporządzenia w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych resort zaproponował znak graficzny, który  możliwi to szybkie rozpoznanie środków spożywczych zawierających nową żywność z owadów już na pierwszy „rzut oka”,przed podjęciem decyzji o zakupie W ten sposób będzie zapewniona ochrona konsumentów przed wprowadzeniem w błąd i  nabyciem żywności niezgodnej z ich preferencjami.

Proponuje się, aby wzór znaku graficznego zawierał symboliczny rysunek przykładowego owada wraz z informacją słowną wskazującą na obecność w środku spożywczym owadów jadalnych będących nową żywnością.Jednocześnie zamieszczenie znaku będzie mogło wzmocnić obowiązkową informację słowną o potencjalnej alergenności nowej żywności pochodzącej z owadów wynikającej z przepisów unijnych.

Resort obawia się, że owady będą składnikami nieoczekiwanymi

Ministerstwo opierając się na badaniach ekspertów wskazuje, że Polacy w większości nie są zwolennikami jedzenia owadów, a co za tym idzie mogą oczekiwać dodatkowej informacji w oznakowaniu, która pozwoli im na szybkie rozpoznanie produktów zawierających nową żywność z owadów przed podjęciem decyzji o zakupie.

Tym bardziej, że przedsiębiorcy chcąc zachęcić konsumentów do nowej żywności wykorzystują i będą wykorzystywali owady jako składniki produktów powszechnie spożywanych tj, kotlet, babeczka, zupa, pizza, a także w formie sproszkowanej przeznaczonej do produktów zbożowych, mięsnych, wyrobów piekarskich np. (wieloziarnistych chlebów) czy cukierniczych (ciasteczek, herbatników, batonów zbożowych). Spowoduje to, że w wielu sytuacjach owady będą składnikami nieoczekiwanymi. Ministerstwo wskazuje, że z wnioskiem o wprowadzenie dodatkowego oznaczenia produktów wytwarzanych z dodatkiem owadów zwróciła się Krajowa Rada Izb Rolniczych.

- Dlatego też, biorąc pod uwagę, że obecnie owady są niekonwencjonalnym, innowacyjnym źródłem żywności, a ich konsumpcja traktowana jest jako nadzwyczajna, ważnym jest zapewnienie ochrony konsumentów przed wprowadzeniem w błąd i nabyciem żywności niezgodnej z ich preferencjami – uzasadnia resort.

Projekt rozporządzenia trafi teraz do konsultacji społecznych.