Zyski największych spółek energetycznych okazały się w I kwartale o połowę lepsze niż w 2022 r. Co ciekawe spółki energetyczne wyprodukowały przy tym mniej energii, mniej sprzedały i jeszcze odpisały miliardy zł na specjalny fundusz. Wciąż najwięcej energii pochodziło z węgla kamiennego, a związane z nim CDS-y, czyli marże spółek produkujących energię mocno wzrosły w raportowanym okresie.
Energetyczny indeks z GPW WIG-Energia jest na plusie od początku roku o ok. 5,3 proc., a gdyby nie przecena z dwóch poprzednich dni, YTD odpowiadałby wzrostowi szerokiego rynku mierzonego przez WIG. Około 73 proc. udziałów energetycznego indeksu to akcje kontrolowanych przez Skarb Państwa PGE, Tauronu i Enei.
Na GPW z dużych spółek jest jeszcze Energa, ale ze względu na niski free float, po przejęcie przez PKN Orlen, jej akcje od grudnia 2020 r. nie zaliczają się do sektorowego indeksu. Wszystkie cztery spółki podały w ostatnim czasie szacunkowe wyniki I kwartału i w większości przypadków pokazały spore zyski, przewyższając nawet rynkowe konsensusy.
Zyski rosną, produkcja spada
Z podanej „wielkiej czwórki” najmocniej w tym roku podrożały akcje Enei (15,6 proc.), która jako jedyna oszacowała zysk (202 mln zł) za pierwszy kwartał niższy niż w roku ubiegłym, ale dokonała odpisu na Fundusz Wypłaty Różnicy Ceny w kwocie 935 mln zł. Zresztą fundusz ten pomniejszył wyniki u wszystkich wytwórców.
Ponad 2,3 mld zł wyniósł odpis w PGE, a Tauron w lutym br. szacował, że w całym 2023 r. wyniesie maksymalnie on 1,3 mld zł. Te odpisy ograniczają zyski wytwórców, ale ich nie pozbawiają, bo po przesunięciach i podziałach są wypłacane jako rekompensaty dla sprzedawców energii, co jak zauważa Bartłomiej Sawicki na łamach "Rzeczpospolitej", przy ich niedoszacowaniu może tworzyć lukę wartą kilka miliardów złotych.
PGE i tak zaraportowało w szacunkach 1,72 mld zł zysku, czyli 58 proc. więcej rdr i aż o 85 proc. więcej niż zakładał konsensus PAP. Tauron podał, że w I kwartale zarobił blisko 1 mld zł, o 10 proc. więcej rdr i o 37 proc. więcej od rynkowego konsensusu. Najdynamiczniej wzrosły wyniki Energi, która oszacowała zysk na 1,57 mld zł, większy o blisko 160 proc. rdr.
W sumie zyski czterech największych spółek energetycznych wyniosły w I kwartale blisko 4,5 mld zł wobec 3 mld rok temu. To wzrost o 50 proc., nawet przy uwzględnieniu odpisów na Fundusz Wypłaty Różnic Cenowych.
Według informacji ze spółek, mniejsza przy tym była produkcja, zużycie, a co za tym idzie sprzedaż energii. Pokazały to w raportach zarówno PGE, Tauron, Enea czy Energa, a potwierdziły zbiorcze dane prezentowane przez „Miesięcznik” portalu Forum Energii. Z danych tam prezentowanych wynika, że w I kw. 70 proc. wytwarzanej energii pochodziło z węgla kamiennego i brunatnego, w tym za 47 proc. odpowiadał sam węgiel kamienny.
Marże wytwórców wystrzeliły
Wśród kwietniowych obliczeń think thanku zajmującego się sektorem energetycznym uwagę zwracają tzw. CDS-y, czyli z angielskiego Clean Dark Spread, oznaczające marże jednostkowe producentów energii bez najbardziej zmiennych elementów takich jak ceny uprawnień CO2, koszt węgla. Clean Dark Spread jest wskaźnikiem skorelowanym z zyskiem wytwórcy produkującego energię elektryczną z węgla kamiennego. Wykres przygotowany przez forum pokazuje jak wskaźnik „wystrzelił” w pierwszym kwartale 2023 r.
„W ciągu roku (dane za kwiecień, red.) wskaźnik ten wzrósł o 682 proc. – był on wówczas niższy o 136,54 zł/MWh, wynosząc 17,47 zł/MWh. Według obecnej prognozy CDS w pozostałej części 2023 r. będzie się kształtował na poziomie 310-410 zł/MWh, stanowiąc 31-37 proc. średnioważonej hurtowej ceny dostarczanej energii elektrycznej” – informuje w ostatnim „Miesięczniku” Forum Energii. Na koniec marca wzrost wynosił 690 proc. rdr, ale w styczniu było to aż 1490 proc. - wynika z danych portalu.
Co więcej, prognoza Forum Energi, sugeruje, że marże jednostkowe producentów energii będą dalej rosły przynajmniej do końca 2023 r. Czy zatem w kontekście spółek energetycznych należy spodziewać się kolejnych dobrych kwartałów?
Jeśli udział węgla kamiennego w produkcji energii elektrycznej w Polsce to ciągle ok. 50 proc. to faktyczne prognoza CDS-ów może napawać optymizmem, tyle tylko, że w toku jest ciągle proces tworzenia Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE), która według ostatnich słów ministra Jacka Sasina miała powstać „już” w maju. Inną kwestią jest, za ile aktywa węglowe zostaną sprzedane i ostatecznie kiedy, bo proces już kilka razy był przekładany, a ostatnie doniesienia mówią jednak o kolejnym opóźnieniu.
Produkcja energii z węgla kamiennego, póki co, napędza zyski spółek energetycznych, ale to okres, który pojawił się niepodziewanie i ma za chwilę minąć. Zresztą trudno spodziewać się by przyniósł on dywidendę dla akcjonariuszy. Branża jest ciągle w procesie transformacji, która wymaga ogromnych nakładów inwestycyjnych, by segment OZE i tania, zeroemisyjna energia pozwalała generować oczekiwane zyski.
Transformacyjna przyszłość
Dłuższa perspektywa, z punktu widzenia której część inwestorów może spoglądać na obecne wyceny spółek energetycznych, mimo że ciągle nie jest do końca jasna kwestia podatku od zysków nadzwyczajnych, także przynosi sporo wątpliwości. Pewne jest, że transformacja przy obecnej polityce UE i cenach uprawnień emisji CO2, jest konieczna i pożądana przez inwestorów, dlatego informacje o opóźnieniach utworzenia NABE, mocno wpływają na giełdowe kursy.
Regulacja cen miała załatwić temat tzw. „windfall tax” w przypadku spółek energetycznych, ale jak się okazuje strumień pieniędzy generowany przez energetykę i mechanizm rekompensat sprawiają, że spore zyski i tak się pojawiły, chociaż jak mówił premier "jest za tym, żeby te spółki (energetyczne, red.) miały pokryte koszty, ale żeby zysk był minimalny" i "cały sektor energetyczny powinien zamknąć 2023 rok zyskiem netto na poziomie 0 plus". Zwłaszcza przed wyborami, przy wysokich cenach prądu, znaczących zyskach koncernów, temat może być nagle przywołany.
W kontekście "nadmiarowych zysków" ciekawe wnioski prezentuje raport „Podatek od zysków nadzwyczajnych i jego wpływ na gospodarkę” opublikowany przez ośrodek WiseEurope. Autorzy sugerują, że sektor może podlegać pod podatek od "nadmiarowych zysków" w przyszłości (po transformacji i odmrożeniu cen) „o ile ceny CO2 znacząco wzrosną, a udział źródeł zeroemisyjnych w polskim bilansie energetycznym istotnie się zwiększy”.
WiseEuropa widzi ogromny potencjał do wzrostu rentowność sektora energetycznego szacowany w latach 2030-2050 na średnio 18 proc. (bez windfall tax) z ok. 7 proc. obecnie, wraz ze zmianą tzw. miksu energetycznego, który zgodnie z krajowym planem na rzecz energii i klimatu (KPEiK) ma przedstawiać się następująco w 2050 roku: energia wiatrowa – 41 proc.; energia jądrowa – 22 proc.; gaz – 15 proc.; biomasa – 8 proc.; energia słoneczna – 7 proc.; węgiel – 4 proc.; energia wodna – 3 proc.
Autorzy piszą, że „może się okazać uzasadnione traktowanie części tych zysków jako „nadzwyczajne”, a tym samym także ich opodatkowanie i przekazanie części środków na cele związane z dekarbonizacją gospodarki w innych sektorach niż energetyka”.
To jednak tylko spekulacje, ale faktem jest, że polski sektor energetyczny czekają kolejne lata przeobrażeń i z punktu widzenia nieprofesjonalnego inwestora zbyt wiele jest niewiadomych, by ocenić stosunek potencjału zmian, szans ich powodzenia i ryzyk, które im towarzyszą. \W preznetacjach i na papierze wszystko wygląda świetnie, ale w praktyce tak wielkie projekty to duże ryzyko, żeby przypomnieć tylko blok w Jaworznie, Ostrołękę, czy 13-letnie opóźnienie w budowie elektrowni jądrowej w Finlandii.
Dochodzi do tego bardzo zmienne otoczenie rynkowe, które w skrajnych przypadkach może doprowadzić nawet do upaństwowienia producentów, o czym była mowa w wywiadzie pt. „Ceny energii bardziej przychodzą z zagranicy”. Przykładów takich posunięć nie brakuje, choćby z Francji (EDF) czy z Niemiec (Uniper). Stąd wyjątkowo trudno oceniać rodzimy sektor energetyczny, jako atrakcyjniejszy od pozostałych, chociaż bez wątpienia charakteryzujący się wielkim potencjałem.
