EuropaGospodarka

EBC zapowiada zacieśnianie ilościowe, aby zwalczyć inflację. Koniec z „dodrukiem”

W przyszłym roku EBC rozpocznie program zacieśniania ilościowego w celu zwalczenia bezprecedensowo wysokiej inflacji.

Europejski Bank Centralny 15 grudnia przedstawi program zacieśniania ilościowego (QT, quantitative tightening). Tym samym, EBC rozpocznie proces ściągania pieniądza z rynku w celu intensyfikacji zjawisk dezinflacyjnych w gospodarce. 

QT, czyli odwrotność QE

W literaturze naukowej, pojęcie luzowania ilościowego (QE, quantitative easing) rozpowszechniło się w zdecydowanie większym stopniu, aniżeli pojęcie zacieśniania ilościowego. Zapewne dlatego, że zupełnie nowe narzędzie banków centralnych QE najpierw pozwoliło zwalczyć światowy kryzys finansowy, a następnie uporać się z kryzysem pandemicznym.

Aby zrozumieć zagadnienie zacieśniania ilościowego, należy oczywiście wiedzieć, czym jest luzowanie ilościowe. Jest to nic innego jak skup długoterminowych aktywów na dużą skalę przez banki centralne. Najczęściej skup ten dotyczy długoterminowych skarbowych papierów wartościowych (10-letnie obligacje rządu). W ten sposób banki centralne kreują popyt na kilkuletnie obligacje skarbowe, doprowadzając do obniżenia ich bieżącej rentowności. W konsekwencji długoterminowe stopy procentowe ulegają spadkowi na rynkach finansowych. Rząd może wówczas upłynniać sferę realną gospodarki (dostarczać gotówkę) na dużą skalę po relatywnie niskich kosztach.

Zobacz także: Społeczne koszty niewypłacalności państwa. Drastyczny wzrost ubóstwa i spadek długości życia

Oczywiście bank centralny skupuje także papiery wartościowe, które emituje sektor prywatny (banki komercyjne), jednak w przypadku QE, przeważającą rolę odgrywa rząd. Zachodzi w ten sposób ekspansywna interakcja monetarno-fiskalna.

Poniższy wykres przedstawia proces QE w praktyce na przykładzie Europejskiego Banku Centralnego. Jak widać, EBC dwa razy wykorzystał narzędzie QE do stymulowania gospodarki. Najpierw w latach 2009-2013 podczas globalnego kryzysu finansowego i kryzysu strefy euro. Następnie zaś w okresie 2020-2021 podczas kryzysu pandemicznego. Co istotne, wsparcie banku centralnego było zdecydowanie większe za drugim razem.

Aktywa Europejskiego Banku Centralnego (w mln EUR)

FRED

Zobacz także: Ofiara sankcji? Brytyjskiemu CargoLogicAir grozi bankructwo

Tegoroczna bezprecedensowo wysoka inflacja w Europie i na całym świecie zmusza jednak „policymakersów” do wykorzystania narzędzi zaostrzających politykę monetarną. Banki centralne rozpoczęły podnosić stopy procentowe od początku lub połowy roku. EBC najpierw zaczął ograniczać QE pod koniec ub. roku, następnie sukcesywnie podnosił główną stopę procentową od lipca z poziomu blisko zera (a nawet ujemnego) do 2% obecnie. Teraz zapowiada program zacieśniania ilościowego, choć oczywiście to nie oznacza koniec cyklu podwyżek stóp procentowych.

Zacieśnianie ilościowe (QT) to odwrotność luzowania ilościowego i polega na zmniejszaniu poziomu podaży pieniądza, płynności i ogólnego poziomu aktywności gospodarczej, celem wywołania procesów dezinflacyjnych. W tym celu bank centralny sprzedaje zgromadzone aktywa w ramach QE (wspomniane obligacje rządowe), redukuje swój zawyżony bilans (pokazany na poprzednim wykresie), podnosi rentowności obligacji skarbowych, czyli poziom długoterminowych stóp procentowych. Wyższa rentowność podwyższa koszty finansowania zewnętrznego dla rządu, jak i sektora prywatnego, wskutek czego spada poziom wydatków publicznych, a także prywatnych. Pożądanym efektem zacieśniania ilościowego ma być spadek popytu zagregowanego (popyt publiczny + popyt prywatny), co powinno stłumić inflację popytową.

Zobacz także: Społeczne koszty niewypłacalności państwa. Drastyczny wzrost ubóstwa i spadek długości życia

EBC rozpocznie zacieśnianie ilościowe. Europa Południowa zagrożona?

W przyszłym roku EBC rozpocznie wycofywać część swoich obligacji o wartości 5 bln euro, aby zwalczyć inflację. Będzie to wydarzenie historyczne, gdyż EBC przez ponad dekadę – w większym i mniejszym stopniu – prowadził programy stymulacyjne. Na QT może być narażony blok południowy, który dzięki QE podtrzymywał stabilność sektora finansów publicznych. Szczegóły nadchodzącego QT poznamy 15 grudnia po posiedzeniu Rady Prezesów EBC.

EBC skupił 3,3 bln euro w ramach programu APP, a większość to obligacje rządowe. Ich średni termin zapadalności wynosi ponad siedem lat, natomiast analitycy prognozują, że EBC będzie redukował swój portfel o 15-20 mld euro miesięcznie. To oznacza, że proces QT będzie trochę trwać i trudno stwierdzić, w jakim stopniu przyłoży się do dezinflacji w europejskiej gospodarce. Przyszłość pokaże.

Warto dodać, że program QT oznacza, iż rentowności obligacji wysoko zadłużonych Włoch i innych państw Europy Południowej zapewne wzrosną. Z drugiej strony, EBC zapewnia, iż do perturbacji stabilności fiskalnej i makroekonomicznej nie dojdzie. Ma to zapewnić narzędzie TPI, które pozwoli kupować nieograniczone ilości obligacji, gdyby rynek dawał znaki potencjalnego załamania. Z drugiej strony potencjalne wykorzystanie TPI sprawia, że oddziaływanie QT na gospodarkę będzie ograniczone.

Dodatnie realne stopy procentowe doprowadzą do eutanazji gospodarki. Spadek inflacji będzie tylko skutkiem ubocznym

Wszelkie prawa do treści zastrzeżone.

Gabriel Chrostowski

Analityk makroekonomiczny, w wolnych chwilach uprawiający piłkę nożną oraz biegi krótko- i długodystansowe

Polecane artykuły

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker