Nasiona palmy daktylowej (Phoenix dactylifera) przeleżały w starożytnych ruinach i jaskiniach ok. 1800-2400 lat. Zostały odnalezione przez archeologów w starożytnej fortecy pałacowej zbudowanej przez króla Heroda Wielkiego i jaskiniach położonych w południowym Izraelu między Wzgórzami Judejskimi a Morzem Martwym.
Zespół naukowców pod przewodnictwem Sarah Sallon z Hadassah Medical Organisation w Izraelu dokonał oceny znaleziska. Eksperci wybrali 34 nasiona, które według nich były w najlepszym stanie. Jedno zostało wydzielone jako próba kontrolna, pozostałe 33 zostały starannie namoczono w wodzie i nawozie, aby pozwolić im wykiełkować.
Jedno z nasion zostało uszkodzone, ale pozostałe 32 zasadzono. Spośród nich tylko sześć wykiełkowało. Roślinom nadano imiona: Jonasz, Uriel, Boaz, Judyta, Anna i Adam.
Niezwykły wyczyn, jakiego dokonali autorzy badań opublikowanych w „Science Advances” potwierdził długoterminową żywotność nasion, niegdyś uwięzionych w soczystych owocach palmy daktylowej, a konkretnie jej odmiany utraconej na wieki.
Sześć nasion przyjęło się i wzrosło (fot. Guy Eisner)
Praca nad „starożytnymi” sadzonkami dała naukowcom narzędzie do odkrywania sekretów praktyk uprawy, z których słynęli Herodot, Galen czy Pliniusz Starszy. Dzięki sadzonkom naukowcy mogli też przeprowadzać testy i analizy, których nie mogliby przeprowadzić na samych nasionach.
Przeprowadzili m.in. analizy genetyczne samych roślin, porównując je z bazą danych genetycznych aktualnie rosnących palm daktylowych. Analiza pokazała przebieg wymiany materiału genetycznego między wschodnimi palmami daktylowymi z Bliskiego Wschodu i zachodnimi palmami daktylowymi z Afryki Północnej.
Sugeruje to stosowanie wyrafinowanych praktyk rolniczych – celową hodowlę w celu wprowadzenia pożądanych cech do uprawianych drzew.
Analiza genetyczna siedmiu starożytnych nasion (fot. Science Advances)
„Opisane przez klasycznych pisarzy, w tym Teofrasta, Herodota, Galena, Strabo, Pliniusza Starszego i Józefa, plantacje dały okazy o różnych właściwościach, w tym o dużych rozmiarach, korzyściach odżywczych i leczniczych, słodyczy i długim okresie przechowywania, umożliwiając im być eksportowane do całego Cesarstwa Rzymskiego” – napisali autorzy badań w raporcie.
„W starożytności opisano także kilka rodzajów palm daktylowych, w tym wyjątkowo dużą odmianę ‘Nicolai’, której owoce mierzyły do 11 centymetrów” – podają badacze.
Rzeczywiście naukowcy odkryli, że starożytne nasiona były nawet o 30 procent większe niż dzisiejsze nasiona daktylowców, co prawdopodobnie oznaczało, że owoce też były większe.
Naukowcy chcą też odkryć, w jaki sposób nasiona palmy daktylowej zachowały żywotność tak długo. Wyjaśnienie tego zjawiska może to mieć ważne implikacje dla rolnictwa.
Katarzyna Grzelak
