"Przyjechał do mnie z ostatnim namaszczeniem. Byliśmy sami w sali". Były kleryk oskarża biskupa o molestowanie, ten żąda przeprosin

Co znaczy, że lubił chłopców?

– Dotykał nas. Ministrantów, dzieci. W zakrystii, na religii, jak chodziliśmy z nim po kolędzie. To było tak oficjalne, że aż normalne. Wszyscy to widzieli.

Gdzie dotykał?

– Głównie po pośladkach. Podszczypywał. Ten ksiądz już nie żyje. Ale to, że standardy zachowań były wówczas zupełnie inne, sprawiało, że nikogo nie dziwiło takie zachowanie jak jego. Było pełne przyzwolenie na samowolkę księży. Ja również myślałem, że oni wszyscy są tacy nienormalni w tym względzie. Może dlatego to, co wydarzyło się w szpitalu, nie było dla mnie szokiem. Dopiero po latach, po przeżyciu seminarium, zrozumiałem, że już wtedy posuwali się za daleko.

Co wydarzyło się w szpitalu?

– Miałem osiem lat. Byłem chory na świnkę, która przeszła w zapalenie opon mózgowych. Stan był tak ciężki, że rodzina postanowiła wezwać księdza z ostatnim namaszczeniem. Pochodził z naszej parafii, mieszkał w Głuszycy. Moi rodzice pracowali w jednej firmie z jego bratem. Siostra księdza była katechetką w szkole. Po prostu znajomy ksiądz. Nazywał się Marek Mendyk.

Obecny biskup świdnicki?

– Tak. Wtedy był zwykłym księdzem. Przyjechał do mnie z ostatnim namaszczeniem. Byliśmy sami w sali szpitalnej. Pytał mnie o różne rzeczy, jak się czuję, czego się boję. W końcu złapał moją rękę w swoją i przysunął mi do majtek. Zaczął mnie dotykać. Zawstydziłem się, schowałem głowę w poduszkę, a on mówił, że było źle, bardzo źle, ale będzie dobrze. Teraz będzie już dobrze, ale muszę być dobrym chłopcem i wszystko zatrzymać dla siebie, bo to może wrócić.

Rozmawiał pan o tym z kimś z najbliższych?

– Nie. Byłem małym dzieckiem i jak mówiłem, uważałem, że tak musi być. Po prostu tak jest.

A z Markiem Mendykiem, gdy był pan już dorosły, a on został biskupem, rozmawialiście?

– Został biskupem w tym samym roku, w którym ja opuściłem seminarium i wyjechałem z Polski. W międzyczasie spotkałem go w mojej parafii, gdy jako kleryk pomagałem we mszy, ale nie zwracał już na mnie uwagi.

Dziś mam 38 lat i wiem, że sprawa jest przedawniona [przedawnia się, gdy ofiara pedofilii kończy 30 lat – red.], a mimo to zdecydowałem się złożyć za pośrednictwem pełnomocnika, mec. Artura Nowaka zawiadomienie do prokuratury, bo dopiero dziś widać skalę krzywdy wyrządzonej przez Kościół. Ile jest ofiar przemocy seksualnej, które płacą bardzo wysoką cenę. Sam zapłaciłem. Dlatego postanowiłem wrócić do sprawy i dać świadectwo. Uważam, że to, co wydarzyło się w moim życiu, zaczęło się od tamtego wydarzenia w szpitalu. Ono stało się bodźcem do moich wyborów i sprawiło, że wylądowałam w seminarium.

Kiedy postanowił pan iść do seminarium?

– Gdy wyzdrowiałem i wyszedłem ze szpitala, ludzie w Głuszycy zaczęli mówić, że pewnie będę księdzem. W którymś momencie chyba sam uznałem, że może będzie to najlepsze rozwiązanie. W szkole średniej zdawałem sobie już sprawę, że jestem gejem, unikałem lekcji wuefu, kolegów, otaczały mnie złośliwe uwagi i uśmieszki. Opowiadanie, że będę księdzem, traktowałem jako usprawiedliwienie tego, że jestem inny. Uważałem, że taki wybór wszystko załatwi. Myślałem, że może Bóg dał mi jakiś znak? W mojej wsi mój świat był mały. Wszyscy wierzyli w Boga i skoro ten Bóg wiedział, że jestem gejem, to może wyznaczył mi drogę, którą powinienem iść?

Jak na tę decyzję zareagowała rodzina?

– Myślę, że tego oczekiwała i było to spełnienie tych oczekiwań. Miałem bardzo dobrą relację z babcią. Ojciec z kolei był niedobrym człowiekiem. Miał raka, znęcał się nad nami psychicznie i fizycznie. Pędził bimber, pił. Raz, gdy wróciłem do domu ze szkoły, lał brata rzemieniem. Mama próbowała zakryć dziecko. Innym razem uderzył mamę w głowę tak, że zemdlała w pracy i przez wiele miesięcy była na lekach, które czyniły ją nieobecną w naszym życiu. Zdarzyło się, że ojciec wyciągnął nóż. Namawialiśmy mamę, żeby odeszła od ojca, ale i religia, i wieś nie pozwalały jej na to. Mówiła: "A co powie Bóg? Co powiedzą ludzie?". Ojciec powiesił się, gdy mieszkałem już za granicą. Wtedy mama wyprowadziła się i ułożyła życie na nowo. Mam z nią bardzo bliski kontakt, wie, że jestem gejem, lubi mojego partnera.

Poszedł pan do seminarium ze strachu?

– W domu nie było przestrzeni na własne decyzje, ojciec musiał o wszystkim decydować. I trochę dla świętego spokoju, dla złagodzenia całej sytuacji, postanowiłem iść do seminarium, ale prawdę mówiąc, to nie było tak, że chciałem. Wylądowałem tam, bo nie widziałem innego wyjścia. Uznałem, że muszę tam iść, bo nie mogę żyć otwarcie tak, jak chcę, więc żeby wszystkich zadowolić i schować swoją orientację, zostanę księdzem.

Bo tak będzie bezpiecznie?

– Uważałem, że świat, w którym żyję, nie zrozumie tego, kim jestem. Jednak nie przygotowywałem się za bardzo do matury, bo chciałem, żeby coś mnie zatrzymało, stanęło na drodze do bycia księdzem. Nie zdałem pisemnej matematyki. Powiedziałem wtedy rodzicom, że chcę wyjechać z Polski, ale ojciec mi nie pozwolił. Próbował załatwiać z proboszczem, który proponował rodzicom, żeby załatwić w szkole, że oblałem nie pisemną, tylko ustną maturę z matematyki, co pozwoliłoby na poprawkę pod koniec wakacji. Ale się nie dało. Poszedłem więc z ojcem do pracy. Tam gdzie on. Pracowałem twarzą w twarz z bratem Mendyka i muszę powiedzieć, że to prawy człowiek. Wszyscy uważają, że tylko brat biskup się wybił i przynosi dumę Głuszycy, a ja przeciwnie – sądzę, że ci, którzy ciężko pracują na swoje rodziny, są bardziej święci i godni szacunku.

Jak długo pracował pan po niezdanej maturze?

– Kilka miesięcy. Poprawka otworzyła drogę do seminarium i poszedłem, żeby wszystkich chronić. I żeby nie było wojny w rodzinie.

Mając świadomość, że jako gej wchodzi pan w środowisko samych mężczyzn?

– Początkowo byłem przekonany, że skoro Bóg wie o mojej orientacji i zdecydował, że mam iść do seminarium, to pomoże mi o tym zapomnieć. Przez pierwszy rok byłem takim świętym. Miałem wrażenie, a było nas 25 na roku, że wszyscy przyszli nie po to samo co ja. To byli w większości geje albo chłopcy z depresją, tacy, których rodziny chciały schować przed światem. A ja przyszedłem z przekonaniem, że tam będzie niebo.

Było?

– Od samego początku działy się dziwne rzeczy. To było nowe seminarium. Utworzone w związku z powołaniem nowej diecezji świdnickiej, której biskupem został Ignacy Dec. Byłem pierwszym rocznikiem. Rektorem został obecny biskup pomocniczy w Świdnicy Adam Bałabuch. Seminarium przejęło budynek byłego szpitala zakaźnego, tuż obok pogotowia. Porządkowaliśmy teren i przygotowując ogród, wykopaliśmy ludzkie kości. Zawołaliśmy przełożonego, a on, żeby absolutnie o tym nie mówić. Kolega przyniósł świeczki, ale przełożony nie pozwolił nam ich zapalić. Wtedy pierwszy raz zrozumiałem, że to jest jakiś zamknięty świat, miejsce wyjęte spod prawa.

Jakim rektorem był Adam Bałabuch, dzisiejszy biskup pomocniczy w Świdnicy?

– Ja nie mogę narzekać. Często z nim rozmawiałem, bo nie rozumiałem wielu rzeczy: tego, co działo się w seminarium, tego, co robił mi mój proboszcz, bo kleryk w czasie wakacji jeździ do domu i pomaga w swojej parafii. A proboszcz wysługiwał się mną wyłącznie jako kierowcą. Rodzice mieli lanosa. W domu było biednie, nie mieliśmy toalety, chodziliśmy z drugiego piętra na podwórko, ale samochód był. I gdy wracałem na wakacje, to proboszcz od razu kazał mi się wozić, nie dając złotówki na benzynę. Rodzice stracili akurat pracę, uważałem, że to niesprawiedliwe. Trułem też głowę Bałabuchowi o to, czy nadaję na księdza.

Co mówił?

– Zostawiał mi wolną rękę. Szukałem więc pomocy u proboszcza z sąsiedniej parafii Leszka Sienkiewicza, który opowiadał mi o ojcu Pio, a po latach okazał się pedofilem skazanym na więzienie za wykorzystywanie dziewczynek. Ten ksiądz jest kolegą Bałabucha z roku.

Rektor przejawiał skłonności homoseksualne?

– Mówiło się o tym w seminarium, ale dowodów nie mam. Stanowisko rektora to był dla niego awans. Przyszedł do nas z diecezji wrocławskiej, gdzie był proboszczem.

To diecezja kard. Gulbinowicza, który pod koniec życia został przez Watykan pozbawiony kościelnych tytułów i prawa do pochówku w katedrze w związku z oskarżeniami o nadużycia seksualne i krycie pedofilii duchownych. Adam Bałabuch to wychowanek Gulbinowicza.

– Z Bałabuchem przyszedł do seminarium chłopak z jego parafii. Nie powinien, bo nie była to jego diecezja, ale zamieszkał w pokoju sąsiadującym z pokojem rektora. Miał na imię Michał. Szybko okazało się, że Michał ma w seminarium chłopaka. Raz pojechałem z nimi na sylwestra. Mieszkaliśmy u siostry jednego z nich. Gdy wszedłem do pokoju, obaj klerycy uprawiali seks. Opowiedziałem o tym swojemu wikaremu, a on przekazał sprawę prefektowi seminarium. Ten wezwał mnie z pretensją, że nie przyszedłem z tym bezpośrednio do niego. Odparłem, że nie wiedziałem, czy mogę, bo koledzy klerycy mieszkali przecież w seminarium drzwi w drzwi z rektorem. Trudno, żeby nie wiedział.

I co się wtedy wydarzyło?

– Prefekt powiedział: "Dobrze się stało, że sprawa wyszła teraz w zaufaniu, bo gdyby ujrzała światło dzienne, mogłaby zrujnować karierę Bałabucha", który był już wtedy szykowany na biskupa. Następnego dnia obaj klerycy pakowali się i opuszczali seminarium, tyle że Michał wkrótce znalazł się w kolejnym, tym razem zakonnym. Ktoś przysłał do nas zdjęcia.

Kim był prefekt seminarium?

– Nazywał się Tadeusz Chlipała. Był dość prymitywnym człowiekiem, słabo wykształconym. Jeden z naszych kleryków, bardzo dobrze się uczący, wysłany na studia do Rzymu, pisał mu doktorat, bo Chlipałę na siłę pchali, żeby został rektorem. Tego kolegę przyłapali potem w Rzymie w klubie gejowskim i tak skończyła się jego kariera. Trafił do urszulanek. Napisałem nawet do niego: "Zobacz, jaki ten Kościół jest otwarty, dopiero co byłeś księdzem, a dziś jesteś już urszulanką". Tymczasem prefekt Chlipała został rektorem, bo Bałabucha awansowano na biskupa pomocniczego diecezji świdnickiej.

Chlipała to kolejny wychowanek kard. Gulbinowicza.

– Wtedy nie zdawałem sobie do końca sprawy z powiązań i zależności. Dziś widzę bardzo dokładnie, jakie to wszystko są nadmuchiwane pawie. I jak niebezpieczni ludzie. Dopiero mając 25 lat, czyli już po opuszczeniu seminarium, miałem swój pierwszy seks, bo ten świat, to, co tam widziałem, było mieszanką świętości z pornografią. Dlatego teraz otwarcie mówię o mojej orientacji, aby ci, którzy stoją przed podobnym dylematem, nie bali się dokonywać właściwego wyboru. Tłumaczę: "Może najbliżsi nie będą zadowoleni, gdy dowiedzą się, że jesteś gejem, ale będą bardzo niezadowoleni, gdy za parę lat odkryją, że jesteś wiarołomnym księdzem albo, co gorsza, pedofilem, bo w desperacji zaczniesz szukać uwolnienia od popędu wśród młodocianych".

Był pan w seminarium zachęcany lub przymuszany do seksu?

– Nie. Oni wiedzieli, że takich rzeczy się ze mną nie załatwi. Przez cały czas byłem bardzo nieszczęśliwy. Często chorowałem, miałem ciągle stan podgorączkowy.

Jak odszedł pan z seminarium?

– Bardzo chciałem już po drugim roku, dzwoniłem do domu, że nie dam rady. Ale ojciec powiedział, że jeśli wrócę, to będą dwa dni na spakowanie i mam wypierdalać. Zostałem więc na trzeci rok. Po trzecim zwyczajowo kleryk jedzie na praktykę, która polega na pomocy księdzu w organizacji kolonii albo udzielaniu się w Caritasie. I nowo wyświęcony ksiądz z mojego seminarium, który został wikarym w mojej parafii, powiedział, że potrzebuje rąk do pracy na koloniach. Zabrał mnie i swoje rodzeństwo jako opiekunów. To była bardzo dziwna kolonia. Każdego dnia dzieci miały inscenizować inne święto z religijnego kalendarza. Gdy doszło do Bożego Narodzenia, obudził dzieci w środku nocy i zaprowadził do podziemnej kaplicy. Było tam bardzo gorąco i duszno. Dzieci zaczęły mdleć, dostawały drgawek. Zdecydowałem z rodzeństwem księdza, że wyprowadzamy dzieci. Następnego dnia wezwał mnie do siebie i oświadczył, że po pierwsze, mam nie podważać jego decyzji, a po drugie, proboszcz nakazuje mi przenieść się z sali dzieci i spać z nim w jedynym pokoju. Odmówiłem. Dotrwałem do końca kolonii i w drodze do domu zadzwoniłem do mamy, że to koniec. Kompletnie się do tego nie nadaję, więc przyjeżdżam do domu się pakować. Rodzeństwo tego księdza z kolonii pomogło mi kupić bilet do Anglii. Było to 14 lat temu.

Jak tę decyzję przyjęto w seminarium?

– Pojechałem opowiedzieć rektorowi o sytuacji na kolonii. Ale przecież to była tylko kropla, która przelała czarę goryczy. Po pierwszym roku seminarium jeździ się po parafiach, aby dawać świadectwo temu, dlaczego chce się zostać księdzem. W Piławie Górnej ksiądz upatrzył sobie mnie od razu i zaprosił do pomocy w koloniach. Gdy powiedziałem o tym w seminarium, kolega, który był w tym księdzu zakochany, poszedł do rektora i nawymyślał o mnie straszne historie. Okazały się nieprawdą, a kłamiący kolega został odsunięty od święceń. Na rok.

Czuje się pan dziś wolnym człowiekiem?

– Wielu kolegów z seminarium to bardzo nieszczęśliwi ludzie. Dopiero teraz, gdy jestem osobą świecką, żyjącą w związku z mężczyzną od siedmiu lat, czuję, że żyję w prawdzie. Odważyłem się żyć po swojemu, czy się to komuś podoba, czy nie, a ci, którzy zostali księżmi, cały czas kłamią i robią nagonkę na gejów, którzy chcą żyć w zgodzie z samymi sobą. To dlatego jest taka nagonka na gejów, aby ze strachu przed rodzinami, przed opinią publiczną trafiali do seminariów. Dziś, gdy świat stał się bardziej otwarty i łatwiej się żyje osobom homoseksualnym, seminaria pustoszeją. W Świdnicy próbują ratować się ściąganiem kleryków z Litwy, z Ukrainy, utworzono dodatkowy rok na naukę języka polskiego. Gdy szedłem do seminarium, wyobrażałem sobie, że bycie kapłanem to pomoc niesiona innym i dawanie ludziom nadziei, a okazało się, że to zakłamany gejowski świat. Nie znoszę hipokryzji, którą przesiąknięty jest Kościół.

Jest pan osobą wierzącą?

– Nie, nie praktykuję żadnej religii. Wierzę jeszcze trochę w dobrych ludzi, mam kilka takich "diamentów" w moim życiu. Najlepszy w kolekcji to oczywiście mama. Polski Kościół uważam za instytucję pijawek. To największy pasożyt w tym kraju.

Mecenas Artur Nowak:

Potwierdzam, że zgłosiłem sprawę organom ścigania. Bardzo zależy mi jak i pokrzywdzonemu, żeby pomimo przedawnienia czynu został on przesłuchany w obecności biegłego psychologa. Nie będziemy brać udziału w postępowaniu kościelnym, bo sądownictwo kościelne to jakaś groteska, o czym przekonałem się zwłaszcza w sprawie biskupa Szkodonia.

Pokrzywdzony od początku wydał mi się wiarygodny, nie będzie domagał się zadośćuczynienia, ułożył sobie życie poza granicami kraju i nie ma żadnej innej motywacji w upublicznieniu przeszłości poza tym, że chciał to z siebie wyrzucić. Czasem taka potrzeba jest związana z domknięciem procesu terapeutycznego.

Biskup świdnicki odpowiada

Do zarzutów odniósł się w poniedziałek rano biskup świdnicki Marek Mendyk. "Wobec wywiadu, jaki pojawił się w dzisiejszym wydaniu tygodnika »Newsweek«, oświadczam z całą stanowczością, że zawarty tam zarzut molestowania jest nieprawdą. Nie godzę się, aby kłamstwa, pomówienia formułowane pod moim adresem były także powielane przez inne media. Całą sprawę przekazuję odpowiednim prawnikom, a od Pana, który – być może pod wpływem innych – formułował takie oskarżenia, żądam publicznego przeproszenia" – oświadczył bp Marek Mendyk.