Jak się dostać na ukryty rynek pracy?Foto: Iakov Filimonov / 123RF
W Polsce hasło praca po znajomości kojarzy się negatywnie, tymczasem w realiach rynku pracy w UE ma się bardzo dobrze.
Przed pandemią Dagmara Stąporek z firmy Rule No 8, organizowała targi i eventy. Koronawirus wywrócił jej karierę do góry nogami. - Branża eventowa od roku jest martwa – wyznaje – najpierw musieliśmy zrezygnować z zaplanowanych wydarzeń ze względu na lockdown, potem firmy same okroiły budżety na szkolenia i eventy. Z dnia na dzień straciłam dochody, poszukałam więc pracy na etacie. Przyznaję, że szukałam wśród znajomych. Nową pracę dostałam przez networking lub jeśli ktoś woli - po znajomości.
W Polsce hasło praca po znajomości kojarzy się negatywnie, tymczasem w realiach rynku pracy i rekrutacji zjawisko jest znane niemal od dekady i ma swoją mniej zniechęcającą nazwę. „Ukryty rynek pracy” to oferty, których firmy nigdzie nie publikują, poszukując kandydatów poprzez, tzw. rekrutacje wewnętrzne lub sieci znajomych.
W 2019 roku LinkedIn podał, że niemal 70 proc. dostępnych stanowisk pracy nie jest nigdzie upublicznianych, a ponad 80 proc. dostępnych wakatów zapełnia się poprzez bezpośrednie kontakty prywatne i zawodowe. Dzięki LinkedIn wiemy również, że w skutecznym poszukiwaniu pracy najczęściej wspomagają kontakty 2-go lub 3-go stopnia, czyli dość luźno z nami powiązane. Choć to odkrycie może nieco zaskakiwać, to bynajmniej nie jest nowe.
Już w 1973 roku Mark Granovetter, profesor socjologii Uniwersytetu w Princeton napisał artykuł, pt.: „Siła słabych więzi”. Badania, które wtedy przeprowadził, doprowadziły do wniosku, że „ponad trzy czwarte stanowisk pracy, które udało się zdobyć młodym ludziom, pochodziło od kontaktów luźno powiązanych z nimi, ich rodziną lub przyjaciółmi.”
W niepewnych czasach pandemii firmy ostrożniej podchodzą do rekrutacji i publikują ogłoszenia dopiero w ostateczności. Można zaryzykować porównanie, że dzisiejszy rynek ofert rekrutacyjnych przypomina górę lodową, której ogromna część chowa się pod wodą, a widoczny jest tylko niewielki czubek. Podobnie rzecz się ma z wakatami.
Managerowie i właściciele firm wiedzą, że będzie potrzebny pracownik, ale trochę z niepewności, trochę z oszczędności, najpierw sprawdzą czy uda się awansować kogoś z wewnątrz firmy, potem popytają znajomych. Nawet jeśli ogłoszenie się ukaże, nie ma pewności, że oferta nie zostanie zablokowana, a rekrutacja odwołana przez covidową niepewność na rynku.
Andrew Seaman w artykule („Shining a light on the hidden job market”) o ukrytym rynku pracy, pisze, że opinia o ukrytym rynku pracy, który zawiera oferty „schowane” przed szeroką publicznością jest mitem. Rzeczywistość jest inna. „Ukryty” oznacza po prostu „jeszcze niedostępny”, czyli zawiera oferty pracy, które rynek ujrzy dopiero za chwilę, kiedy pracodawca upewni się, że nie znajdzie odpowiedniego kandydata innymi kanałami.
Dwie główne metody dostępu do ukrytego rynku pracy to networking i kontakt z rekruterami. Obie metody nie zadziałają, jeśli nie będą zaplanowane i realizowane z pomysłem. Bez tego można szybko się zniechęcić i wpaść w pułapkę myślenia w stylu „nie działa”. Jeff Weiner, dyrektor generalny LinkedIn nieskuteczne działania networkingowe nazywa „luką w sieci” i w wypowiedzi dla CNBC deklaruje, że skuteczne „sieciowanie” z LinkedIn pomaga te luki zapełnić.
Dariusz Użycki (konsultant Executive Search) dodaje, że nieskuteczne „sieciowanie” jest po prostu networkingiem „naiwnym”. Dlaczego naiwnym? Bo bazuje na przypadkowości i wierzy w szczęśliwy traf. Wszelakie spontaniczne wymiany wizytówek, sporadyczne konferencje, sporadyczne seminaria, prelekcje, spędy networkingowe organizowane przez zawodowych guru z biletami i równie sporadyczne budowanie sieci kontaktów w LinkedIn, bez żadnej myśli przewodniej. Minimalne działanie, to wybrać, np. 30-40 firm wiodących z punktu widzenia naszego celu zawodowego, zidentyfikować w nich w sumie 80-120 osób i systematycznie dotrzeć do wszystkich. Do tego dotrzeć z przemyślanym, prostym, konkretnym i krótkim przekazem: kim jestem i czego chcę? – wyjaśnia Użycki.
Skuteczny kontakt z rekruterami to zadanie nieco bardziej skomplikowane. Trzeba zacząć od podstaw, czyli zbudowania sieci kontaktów z osobami odpowiedzialnymi za rekrutacje w branżach i firmach, w których chcielibyśmy pracować. W następnym kroku przygotować taki profil LinkedIn, by skutecznie „łapał” uwagę rekruterów. Nie wolno traktować profilu jak kopii CV - mówi Katarzyna Wolszczak, specjalizująca się w doradztwie z zakresu transformacji kariery - uwagę rekrutera trzeba przykuć już od nagłówka. Zmieńmy automatyczne ustawienie pokazujące nasze aktualne lub ostatnie stanowisko pracy, poszerzmy je o obszary, w których się specjalizujemy, pochwalmy się osiągnięciami, doświadczeniem, a nawet pasjami poza zawodowymi. Nie wolno zapomnieć też o zdjęciu i ustawieniu profilu jako publiczny. Jeśli o tym zapomnimy, osoby spoza sieci kontaktów zobaczą tylko inicjał nazwiska.
Dotarcie do rekruterów ułatwiają filtry ofert. W „Twojej sieci” zobaczymy oferty z firm, w których pracują osoby z naszej sieci kontaktów, można poprosić znajomych o rekomendacje i w ten sposób przebić się do „ukrytego rynku pracy”.
O ile poszukiwanie pracy poprzez LinkedIn jest oczywiste, o tyle wykorzystywanie Facebooka jako narzędzia do networkingu zawodowego może zaskakiwać. A tymczasem, jeśli przyjmiemy, że tajemnicą przebicia się na ukryty rynek ofert pracy jest szybkie aplikowanie na wstępnym etapie rekrutacji, jeszcze zanim oferta ujrzy światło dzienne, to utrzymywanie bliskich kontaktów zawodowych ze znajomymi z Facebooka może być bezcennym narzędziem poszukiwania pracy w czasach Covid-19.
Przy metodzie z wykorzystaniem mediów społecznościowych ważne są dwa zastrzeżenia. Po pierwsze: nigdy nie zaczynać nowego kontaktu od komunikatu w stylu: „szukam pracy”. Facebook rządzi się nieco innymi prawami niż LinkedIn, tutaj ważne są prywatne sieci, więc najpierw trzeba skupić się na odpowiednio bliskich relacjach.
Po drugie: dostęp do ukrytego rynku pracy za pomocą Facebooka ma też wady i ograniczenia. Amerykański CareerBuilder opublikował wyniki ankiety, której wyniki zastanawiają i ostrzegają przed szerokim wykorzystaniem Facebooka w sprawach zawodowych. W USA 70 proc. badanych pracodawców i rekruterów sprawdza prywatną aktywność kandydatów w mediach społecznościowych. Niemal połowa (48 proc.) kontroluje aktualnych pracowników, a 34 proc. badanych ukarało lub zwolniło pracownika za niestosowną aktywność w sieci.
Media społecznościowe mogą pomóc opanować ukryty rynek pracy, pod warunkiem, że wiemy jak korzystać z nich rozsądnie.
