Wpis z mikrobloga

Cześć! Przed Wami kolejne wydanie #tygodnikneuropa od #neuropa, bo #neuropainformuje

W tym tygodniu pewnie wielu z nas pochłonął Black Week i coroczne podwyżki cen z tej okazji. Jeśli ktoś z Was miałby ochotę nadrobić trochę treści przez weekend, to zapraszamy na selekcję najlepszych artykułów, które wpadły w nasze ręce w ubiegłym tygodniu. Znajdziesz tutaj nie tylko informacje o wydarzeniach z różnych zakątków globu, ale również publicystykę, interesujące podcasty oraz artykułę o tematach społecznych czy ekonomicznych. Spragnionych dłuższej lektury zapraszamy do sekcji long reads na końcu wpisu.

Część źródeł jest darmowa, niektóre z darmowym paywallem (konieczność zakładania konta), a niektóre z po prostu nieszczelnym ( ͡° ͜ʖ ͡°)

Zapraszamy w podróż dookoła świata przez kolejne kontynenty i tematy. Neuropa będzie Twoim przewodnikiem, na którego nie zasługujesz, ale którego potrzebujesz.( ͡°( ͡° ͜ʖ( ͡° ͜ʖ ͡°)ʖ ͡°) ͡°)

Zaczniemy od Znaleziska Tygodnia - Kurs "Justice" - legendarny wstęp do filozofii politycznej z Harvardu
Must-watch dla wszystkich wypowiadających się na temat społeczno-polityczne. Przy okazji daje wgląd w to jak wygląda naprawdę topowy uniwersytet i umiejętne łączenie wykładu z dyskusją.

Jedziemy z resztą

Polska #polska #publicystyka #antifa #populizm #ue #veto
Każdy kontakt chłopa z dworem i elitą opierał się na tym, że chłop musiał coś oddać, czyli promocja nowej książki Andrzeja Leszczyńskiego o Ludowej historii Polski. [[źródło]](https://krytykapolityczna.pl/kultura/historia/leszczynski-ludowa-historia-polski-rozmowa-michala-sutowskiego/)

Porównanie reżimów Polski i Węgier pióra nie kogo innego jak Balinta Magyara, czyli autora Węgry. Anatomia państwa mafijnego. [[źródło]](https://wyborcza.pl/7,75968,26545059,polak-wegier-dwa-gagatki-czy-oba-rezimy-rzeczywiscie-sa.html) - Dostęp wymaga płatnej subskrypcji

Wywiad z Ivanem Krastevem, bułgarskim politologiem i filozofem polityki na temat genezy ruchów populistycznych w Środkowo-Wschodniej Europie po roku 1989. [[źródło]](https://www.se.pl/wiadomosci/polityka/kaczynski-msci-sie-za-upokorzenia-i-arogancje-zachodu-iwan-krastew-o-anatomii-wladzy-pis-aa-LGuY-Q1UT-nS8i.html)

Wywiad z członkiem mitycznej Antify. Czym jest ta organizacja i co robi? [[źródło]](https://www.onet.pl/informacje/onetwiadomosci/strajk-kobiet-jak-dziala-antifa-rozmawiamy-z-czlowiekiem-ze-srodowiska-wywiad/6f03k17,79cfc278)

Rządowa propaganda powiela pięć głównych mitów na temat powiązania funduszy unijnych z praworządnością. Ten artykuł obala je i wyjaśnia, co czeka Polskę oraz Unię w najbliższych miesiącach. [[źródło]](https://oko.press/piec-mitow-rzadowej-propagandy-w-sprawie-powiazania-funduszy-z-ue-z-praworzadnoscia/)

Europa #europa #wegry #geopoilityka #bialorus #niemcy #bulgaria #karabach #rosja
Wywiad z Timothym Gartonem Ashem, historykiem zajmującym się obszarem Europy Środkowo-Wschodniej po 1945 roku, na temat przyszłości Europy - czy klub państw demokratycznych przetrwa w populistycznym świecie? I jaki wpływ na te procesy mają obecnie rządzący w Polsce i na Węgrzech. [[źródło]](https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2020-11-22/why-hungary-and-poland-are-threatening-the-future-of-the-european-union?sref=xSjBfHPF)

Przez ostatnie dekady centrum i uwaga świata nieustannie przesuwa się ku Azji. Jak w tych realiach powinna zachowywać się UE i jej państwa członkowskie, gdy ich interesy w rozgrywce największych mocarstw zdają się coraz mniej znaczyć? Analiza problemów, wyzwań i możliwych scenariuszów stojących przed Europą w Covidowym i post-covidowym świecie. [[źródło]](https://www.europesfutures.eu/vault/geopolitical-europe-in-times-of-covid-19)

Od 100 dni Białorusini nieustannie protestują przeciw rozstrzygnięciom sierpniowych wyborów prezydenckich. Nie stanęło to jednak na przeszkodzie w zaprzysiężeniu Aleksandra Łukaszenki na prezydenta. Co więcej, jak informowaliśmy w poprzednim numerze, represje władzy i brutalność służb w ostatnich tygodniach nasilają się. Jak dzisiaj wygląda sytuacja i co zmieniło się na Białorusi? [[źródło]](https://przegladbaltycki.pl/16839,bialorus-trzy-miesiace-po-wyborach-prezydenckich.html)

Jak Orban rozgrywa Niemcy? Reportaż Direkt36, węgierskiej organizacji dziennikarzy śledczych, o związkach między postkomunistycznym państwem mafijnym a niemieckimi politykami oraz biznesem. [[źródło]](https://www.direkt36.hu/en/a-magyar-nemet-kapcsolatok-rejtett-tortenete/)

Jak Orban wziął całą Unię Europejską za zakładnika? Niby zgrany temat, ale sedno tego tekstu to świeże spojrzenie na postkomunistyczne państwo mafijne wraz z linkami do wielu niedawnych śledztw dziennikarskich. [[źródło]](https://www.ips-journal.eu/topics/european-union/why-viktor-orban-took-the-eu-hostage-4805)

Brukselski think tank The Lisbon Council zwizualizował badanie praworządności w krajach członkowskich UE przeprowadzone przez Komisję Europejską w tym roku. Trzy kraje o największej liczbie poważnych zastrzeżeń to Węgry, Polska i Bułgaria. [[źródło]](https://ruleoflaw.lisboncouncil.net/)

Wystrzały karabinów na azersko-ormiańskim pograniczu póki co ucichły i cisza ta jest pilnowana przez rosyjskie siły rozjemcze. Jakie lekcje w kwestii obronności, dyplomacji oraz szerszej strategii powinna wyciągnąć Europa z konfliktu zbrojnego w Górskim Karabachu. [[źródło]](https://ecfr.eu/article/military-lessons-from-nagorno-karabakh-reason-for-europe-to-worry/)

Rząd Niemiec przyjął wytyczne w sprawie polityki wobec obszaru Indo-Pacyfiku ze względu na rosnące wpływy Chin w tym regionie. Mimo, że dokument wskazuje Chiny raczej jako rywala, wdrażanie nowej strategii może być ograniczone przez strach przed antagonizowaniem Chin i możliwymi handlowymi reperkusjami. "[[źródło]](https://pism.pl/publikacje/W_kontrze_do_Chin__Niemcy_wobec_regionu_IndoPacyfiku) oraz [[podcast PISM w temacie]](https://soundcloud.com/user-440328013/odcinek-254-cala-prawda-o-relacjach-niemiecko-chinskich)"

Bliski Wschód #bliskiwschod #sudan #egipt #turcja #maroko #sacharazachodnia
Po zeszłorocznym obaleniu sudańskiego dyktatora Omara al-Baszira, nowa władza zaczyna zacieśniać współpracę z Egiptem. Trwają rozmowy o ekstradycji do Egiptu członków Bractwa Muzułmańskiego, którzy po obaleniu prezydenta Muhammada Mursiego uciekli do Sudanu, a Baszir chętnie udzielał im schronienia. Kolejną platformą współpracy są wspólne ćwiczenia wojskowe. Przy okazji warto wspomnieć, że Sudan konsekwentnie wdraża kolejne reformy prawa światopoglądowego - chce wyeliminować małżeństwa dzieci oraz obrzezanie dziewczynek. [[źródło]](https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2020/11/egypt-sudan-handover-islamists-muslim-brotherhood.html), [[źródło2]](https://www.arabnews.com/node/1763341/middle-east) oraz [[źródło3]](https://www.theguardian.com/global-development/2020/nov/27/sudan-says-it-will-stamp-out-child-marriage-and-enforce-ban-on-fgm)

Krwawy konflikt w Jemenie oraz kryzys humanitarny trwają niezmiennie poza czołówkami gazet - nawet gdy Joe Biden zapowiada wstrzymanie dostaw uzbrojenia do Rijadu w celu wywarcia presji na przyspieszenie procesu pokojowego. Pojawiają się jednak pozytywne informacje w temacie - rządzący Arabią Saudyjską poszukują ponoć możliwości zawarcia rozejmu i wstrzymania walk w Jemenie. Saudowie mają być skłonni poprzeć porozumienie z Hutimi, w zamian za ustanowienie stref buforowych przy granicy z królestwem. [[źródło]](https://www.reuters.com/article/yemen-security-saudi-usa-int-idUSKBN27X20B)

Napięć wokół wschodniej części Morza Śródziemnego i podlewania do przez Turcję ciąg dalszy. Erdogan odwiedził północną część Cypru i mimo, że wzywał do rozwiązania sporu o podział wyspy, to swoim wystąpieniem podsycił konflikt i wywołał ostre reakcje Cypryjczyków i Greków. [[źródło]](https://www.nytimes.com/2020/11/15/world/europe/cyprus-turkey-erdogan.html)

Wiecie gdzie leży Laâyoune? To nieoficjalna stolica Sahary Zachodniej, którą najczęściej znamy z tego, że jest szarą mapą na niemal wszystkich mapach świata. Jednak Konflikt między Ruchem Wyzwolenia, a okupantem w osobie Maroka angażuje dyplomatycznie kolejne państwa - właśnie w Laâyoune Jordania, jako kolejne państwo po Emiratach, otwiera swoją Ambasadę. [[źródło]](https://thearabweekly.com/jordan-opens-consulate-laayoune-support-moroccos-sovereignty)

Tureckie wojaże powodują kolejne reperkusje - Arabia Saudyjska ogłosiła zakaz importu mięsa, jaj, mleka oraz produktów pokrewnych z Turcji [[źródło]](https://www.reuters.com/article/turkey-saudi-int/saudi-arabia-has-suspended-turkish-meat-imports-turkish-union-idUSKBN2871O6)

Azja #azja #kambodza #rcep #chiny #indie
We wrześniu prezydent Xi ogłosił, że do 2060 roku Chiny osiągną neutralność. Zaskoczyło to wielu komentatorów, gdyż do tej pory chiny stroniły od takich deklaracji. Jaka jest historia i jacy ludzie stoją za deklaracją, która zadziwiła świat? [[źródło]](https://www.bloomberg.com/news/features/2020-11-22/china-s-2060-climate-pledge-inside-xi-jinping-s-secret-plan-to-end-emissions)

Przez ostatnie tygodnie sporo mówiono i pisano (również tutaj) o największym porozumieniu handlowym na świecie. Kto zyskuje, kto traci, czym właściwie jest, a czy nie jest zrzeszający 2 miliardy ludzi azjatycki pakiet handlowy RCEP? Artykuł od Economista oraz podcast od niezawodnych Trade Guys z think tanku CSIS. "[[źródło]](https://www.economist.com/finance-and-economics/2020/11/21/who-gains-from-rcep-asias-new-trade-pact) [[Podcast od CSIS]](https://www.csis.org/node/58981)"

W zeszłym numerze zamieściliśmy tekst o partii, która stoi na czele Indii. W tym dorzucamy napracowanko od Economista o tym, jak pod rządami Narendy Modiego Indie zmierzają coraz szybciej w kierunku autorytaryzmu. [[źródło]](https://www.economist.com/briefing/2020/11/28/narendra-modi-threatens-to-turn-india-into-a-one-party-state)

W Kambodży rozpoczyna się największe od upadku Czerwonych Khmerów proces - 130 osób, oskarżonych m.in. o zdradę i spiskowanie przeciw władzy. Są oni członkami największej i jedynej opozycyjnej partii w kraju i mieli oni próbować sprowadzić do kraju przywódcę tej partii. Są, a raczej byli, gdyż ta została rozwiązana w 2016 roku przez sąd - oczywiście pod wpływem rządzącego od 35 lat dyktatora. [[źródło]](https://www.theguardian.com/world/2020/nov/26/cambodia-mass-trial-begins-of-130-government-critics-charged-with-treason)

O tym jak USA wpisało Islamską Partię Turkiestanu na listę organizacji terrorystycznych oraz jak ją z tego rejestru wykreślono. W obu przypadkach niemałą rolę odegrała polityka. [[źródło]](https://foreignpolicy.com/2020/11/10/why-did-the-united-states-take-chinas-word-on-supposed-uighur-terrorists/) oraz [[źródło2]](https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2020/11/syria-uyghur-fighters-idlib-us-remove-turkestan-terrorism.html)



Afryka #afryka #etiopia #konfliktynaswiecie
ETIOPIA SPECIAL
Po wygaśnięciu siedemdziesięciodwugodzinnego ultimatum premier Etiopii wydał rozkaz ataku na stolicę zbuntowanego regionu Tigray, Mekelle. [[źródło]](https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-11-26/ethiopian-prime-minister-orders-army-to-move-on-tigray-capital)

Historia TPLF, ugrupowania kontrolującego Tigray. Od rebeliantów do władców, by stać się rebeliantami raz jeszcze. [[źródło]](https://www.theguardian.com/world/2020/nov/25/rise-and-fall-of-ethiopias-tplf-tigray-peoples-liberation-front)

Co sie teraz dzieje w Etiopii i co powinno zostać zrobione. Podłoże obecnego konfliktu przedstawione przez byłego lidera jednego z opozycyjnych ugrupowań, Neamina Zeleke. [[źródło]](https://eastafricanist.com/2020/11/22/what-is-happening-in-ethiopia-and-what-should-be-done-about-it/)

Dotychczasowe rządy premiera Abiy Ahmeda były czasem reform i wybaczenia. Konflikt w Tigray właśnie zakończył ten etap w historii Etiopii. Artykuł autorstwa Derege Demissie, amerykańskiego doktora nauk prawnych urodzonego w Etiopii. [[źródło]](https://eastafricanist.com/2020/11/24/the-conflict-in-tigray-marks-the-end-of-abiys-experiment-on-reform-without-reckoning/)

Nie ma moralnej symetrii między rządem Etiopii a TPLF. Próba ustanowienia takiej to manipulacja liderów TPLF w celu uniknięcia kary za stare zbrodnie. Artykuł autorstwa Hajle Marjam Desalegne, byłego premiera Etiopii. [[źródło]](https://foreignpolicy.com/2020/11/24/ethiopia-tigray-war-endf-tplf-abiy-ahmed-federal-government-not-morally-equivalent/)

Ameryka Łacińska #ameryka #wenezuela #argentyna #gwatemala
Wenezuelski rząd w ramach konsolidacji władzy dokonał nalotów na organizację charytatywną wydająca posiłki głodującym dzieciom. [[źródło]](https://www.nytimes.com/2020/11/26/world/asia/venezuela-charity-raid.html?smtyp=cur∣=tw-nytimesworld)

Soja jest jednym z ważniejszych składników pasz dla światowego przemysłu mięsnego. Niestety pod jej uprawę wylesianie są potężne połacie terenów - głównie w Ameryce Południowej. Co możemy zrobić aby temu wylesianiu przeciwdziałać? [[źródło]](https://www.theguardian.com/environment/2020/nov/25/how-can-we-stop-using-soya-soy-linked-to-deforestation)

Parlament Gwatemali zapłoną - dosłownie. Podpalili go protestujący, których na ulice wyprowadziły zapowiedzi reform budżetowych. Rząd w obliczu kryzysu finansowego przedstawił plan cięć budżetowych, które uderzają, w jakże nadwyrężone w tym roku: ochronę zdrowia oraz edukację. [[źródło]](https://www.theguardian.com/world/2020/nov/22/guatemala-protesters-set-congress-on-fire-during-budget-protests)

Ameryka Północna #usa #arktyka #oze
Katastrofa klimatyczna postępuje - temperatury w w całej Arktyce są o blisko 7°C znacznie wyższe niż były raptem 30 lat temu. "[[źródło]](https://www.cbsnews.com/news/climate-change-arctic-temperatures-warmer/) [[źródło2]](https://www.aer.com/science-research/climate-weather/arctic-oscillation/)

Amerykańska agencja rządowa General Services Administration za zgodą Trumpa po dokładnie 20 dniach od głosowania wskazała Joe Bidena jako prezydenta-elekta USA, co zapoczątkowało proces przekazywania władzy. Wskazanie GSA jest wydawane w trybie decyzji administracyjnej niezależnej od formalnego wyboru elektorów i zwykle zbiega się z ogłoszeniem prawdopodobnego wyniku przez media. W 2016 odbyło się to już dzień po wyborach. [[źródło]](https://www.cnbc.com/2020/11/23/trump-appointee-informs-biden-that-gsa-will-begin-transition-process-reports-say.html)

Producent leku OxyContin przyznał się do winy w procesie związanym z kryzysem opioidowym jaki obecnie toczy USA (w 2018 z powodu przedawkowania opioidów zmarło 70 tys osób). [[źródło]](https://edition.cnn.com/2020/11/24/us/purdue-pharma-oxycontin-guilty-plea/index.html)

Czerwone stany (tradycyjnie głosujące na Republikanów) w USA przodują we włączaniu nowych mocy ze źródeł wiatrowych oraz słonecznych. Jest to sprzeczne z programem odchodzącego prezydenta, Donalda Trumpa. Artykuł wyjaśnia, skąd ta różnica. [[źródło]](https://energymonitor.ai/technology/renewables/americas-red-states-lead-wind-and-solar-power-surge)


Ekonomia i gospodarka #ekonomia #gospodarka
Ranking Bloomberg o tym, jak państwa sobie radzą z COVID-19. [[źródło]](https://www.bloomberg.com/graphics/covid-resilience-ranking/) oraz [[szczegóły jak powstał ranking]](https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-11-24/inside-bloomberg-s-covid-resilience-ranking?sref=chqhSVDW)


Nauka i Technologia #nauka #technologia
Nie tylko szczepionka RNA może być nowością w arsenale ochrony zdrowia. Naukowcy w laboratoriach stworzyli molekuły, które mogą pomóc w zwalczaniu COVID-19. [[źródło]](https://www.nytimes.com/2020/11/21/science/coronavirus-antibodies-artificial-intelligence.html)



Idee #idee #rodzina #atencja #socjologia #feminizm #tolerancja #demokracja
Różne spojrzenia na rodzinę. Indywidualistyczne, stawiające na pierwszym miejscu dobro jednostki, a rodzinę jako instytucję do osiągnięcia tego dobra. Oraz kolektywne, gdzie rodzina jest instytucją podtrzymująca ład społeczny zgodny z ideologią. [[liberte]](https://liberte.pl/falszywi-obroncy-rodziny/), [[the Atlantic]](https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2020/03/the-nuclear-family-was-a-mistake/605536/) oraz [[polemika]](https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2020/02/nuclear-family-still-indispensable/606841/)

Kryzys na rynku atencji. Fragment nowej książki Tima Hwanga o, jak twierdzi, nowej bańce, czyli rynku reklamy internetowej. [[źródło]](https://harpers.org/archive/2020/11/subprime-attention-crisis-tim-hwang/)

Wdzięczny wstęp do tematu reklamy politycznej od Stiftung Neue Verantwortung, niemieckiego NGO zajmującego się wpływem technologii na społeczeństwo. Ważne nie tylko w kontekście problemów i moderacji Facebooka oraz Twittera, ale nowych planowanych projektach Unii Europejskiej, czyli Digital Services Act oraz European Democracy Action Plan. [[źródło]](https://www.stiftung-nv.de/en/publication/defining-online-political-advertising)

Dlaczego musiałam opuścić Guardiana? Suzanne Moore, utytułowana brytyjska feministyczna dziennikarka, o jej doświadczeniu, niechęci kolegów oraz granicach otwartości w otwartej gazecie. [[źródło]](https://unherd.com/2020/11/why-i-had-to-leave-the-guardian/?=frlh)

Wskaźnik demokracji organizacji The Economist Intelligence Unit (EIU) na rok 2019 jest najniższy od powstania. Pandemia COVID-19 sytuację jeszcze pogorszy, ale nic nie jest przesądzone i tegoroczne wydarzenia pokazują, że jest szansa na poprawę. [[źródło]](https://www.economist.com/leaders/2020/11/26/democracy-contains-the-seeds-of-its-own-recovery)

Long Reads #koreapolnocna #klimat #longreads #publicystyka #czytanki #historia #reportaz
Kobieta w średnim wieku wyskakuje z piętra budynku ambasady Korei Północnej w Madrycie. Zatrzymanemu kierowcy przejeżdżającego samochodu mówi, że ktoś wtargnął do ambasady i zabija ludzi. Kierowca zawiadamia policję - gdy kilka chwil później mundurowi zapukali do drzwi ambasady, zostają poinformowani się, że "doszło do nieporozumienia". Tego samego wieczora Uber zamówiony na dane Oswaldo Trump zabiera spod ambasady dwójkę mężczyzn, a policja znajduje włoski dowód tożsamości. To nie opis fabuły filmu, ale przyczynek do opowieści na temat ruchu oporu wobec reżimu w Korei Północnej. [[źródło]](https://outline.com/RWAGqV)

Jak Płonie Świat. Efekty Kryzysu Klimatycznego już są widoczne. Coraz częstsze, wyjątkowo silne katastrofy naturalne są tylko przedsmakiem tego, jak będzie wyglądała przyszłość. To sprawia, że wybór pomiędzy łagodzeniem, a adaptacją do zmian klimatycznych jest fałszywy. [[źródło]](https://www.foreignaffairs.com/articles/world/2020-10-13/world-burns)

"Ociera się to o handel ludźmi". Niemcy zyskały międzynarodowe uznanie w trakcie pandemii, ale i tak doskwiera im brak personelu. Szpitale walczą o pielęgniarki z Ameryki Południowej, krajów bałkańskich i Azji. To świetny biznes dla agencji pracy. [[źródło]](https://correctiv.org/en/top-stories-en/2020/11/25/nurses-for-sale/)

Świat wczorajszy, czyli pobudka z kosmopolitycznego marzenia. [[źródło]](https://thebaffler.com/salvos/the-world-of-yesterday-wilk)

Operacja MOST to jeden z ulubionych tematów polskich dziennikarzy. Jak jednak wyglądają późniejsze losy żydowskich emigrantów z Związku radzieckiego? Ciepły reportaż o Generacji 1,5. [[źródło]](https://mosaicmagazine.com/essay/israel-zionism/2020/11/israels-russian-wave-thirty-years-later/)

W zeszłym tygodniu zielona śmierć, a w tym MDMA... #narkotykizawszespoko
MDMA uchodzi za substancję psychoaktywną pobudzającą wzajemne zaufanie czy empatię. Badanie opublikowane w Journal of Psychopharmacology (czasopismo z listy filadelfijskiej) obala popularny mit. [[źródło]](https://www.psypost.org/2020/11/controlled-study-finds-no-evidence-that-mdma-increases-trust-cooperative-behavior-or-empathy-58482)

#gruparatowaniapoziomu #publicystyka