Ile jest wełny w wełnie, czyli bulwersujący raport UOKiK

Po dłuższej przerwie wracam do regularnej aktywności na blogu. Cieszę się bardzo, bo brakowało mi tego. Dodam tylko, że ta absencja nie była spowodowana lenistwem, lecz pracą nad nową książką (premiera za miesiąc), ale o tym będzie jeszcze czas napisać. Dzisiaj temat ciekawy i bulwersujący, bowiem chciałbym się pochylić nad niedawnym raportem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, który wraz z Inspekcją Handlową przeprowadził cykliczną kontrolę prawidłowości oznakowania i jakości produktów włókienniczych. 

Ile jest wełny na metce, a ile w laboratorium?

Takie badania przeprowadzane są w Polsce co kilka lat i w największym skrócie chodzi w nich o to by sprawdzić jak sprzedawcy, hurtownicy i importerzy działający na rynku odzieżowo-włókienniczym radzą sobie z oznaczaniem swoich produktów. Chodzi m.in. o metki i wszywki produktowe, widoczność cen, a także skład surowcowy. I właśnie ten ostatni element jest najciekawszy, bo Inspekcja Handlowa sprawdza nie tylko to czy na metkach podawany jest skład surowcowy (bo często nie jest), lecz także zgodność tego ze stanem faktycznym. Czyli tak naprawdę ile jest wełny/bawełny/poliestru i każdego innego surowca na metce, a ile jest w rzeczywistości. Badania takie wykonywane są w Łodzi w laboratorium UOKiK. Jeśli nie śledziliście tych raportów w poprzednich latach, to ostrzegam, że ich wynik może być szokujący, bowiem z ostatniego raportu wynika, że w blisko połowie (dokładniej 49,1%) przebadanych produktów skład surowcowy podany na metce nie był zgodny z rzeczywistym. To nie są zatem przypadki jednostkowe, lecz poważna skala oszustw. 

Oczywiście najczęściej były to „pomyłki” na niekorzyść konsumenta, czyli na przykład zamiast deklarowanego składu marynarki 60% wełna + 40% bawełna, w rzeczywistości było to 84,1 poliester + 15,9% wiskoza. Jak widzicie nie są to drobne błędy aptekarskie, lecz ewidentne fałszerstwa, które wprowadzają w błąd klienta w tak kluczowej sprawie jak skład surowcowy. Nie wiem jak dla was, ale dla mnie jest to najważniejsza cecha ubrań (zresztą często piszę o tym na blogu), która wpływa nie tylko na moje decyzje zakupowe, ale też na późniejsze użytkowanie danego produktu (komfort, sposób prania, oddychalność, trwałość). 

W odzieży wizytowej jeszcze gorzej

Jeśli to 49,1% nie zrobiło na was wrażenia, to podam jeszcze jedną liczbę z raportu. Otóż największa skala „pomyłek” dotyczy kategorii Odzież wizytowa, czyli m.in. garniturów, marynarek i spodni. Aż 63,5% zbadanych produktów z tej kategorii miała skład inny niż deklarowany na metce. To bardzo dużo. Wyobraźcie sobie, że sześć na dziesięć garniturów na polskim rynku ma błędnie podany skład surowcowy. Oczywiście to tylko moje uproszczenie, bo trzeba mieć na uwadze, że to średnia z całego badania, bez podziału na odzież męską i damską oraz bez podziału na różne segmenty cenowe. Podejrzewam, że większość tych uchybień dotyczy jednak odzieży z niskiej półki cenowej, ale to tylko moje przypuszczenia, bowiem biuro prasowe UOKiK nie odpowiedziało na moją prośbę o bardziej szczegółowy raport z badania. A pytałem między innymi o listę firm które były skontrolowane oraz dane z podziałem na modę damską i męską. 

Z roku na rok coraz więcej oszustw

Swoją drogą nieujawnianie danych firm u których nastąpiły takie uchybienia jest co najmniej dziwne i sprzyja pogłębianiu się tego problemu. Z ciekawości sięgnąłem do starszych raportów i dziesięć lat temu skala tego problemu była znacznie mniejsza. W raporcie za rok 2009 można przeczytać, że 32,9% skontrolowanych produktów miało skład surowcowy niezgodny z tym deklarowanym na metce. Później z każdym rokiem ten współczynnik rósł i przypomnę, że za rok 2019 wyniósł aż 49,1%. Z czego to wynika?

Po pierwsze, brak surowych konsekwencji. Ostatni raport jest bardzo skromny, ale w poprzednich znalazłem informacje o tym, że przedsiębiorcy u których wykryto nieprawidłowości dostawali głównie pouczenia, a tylko w kilkudziesięciu przypadkach skończyło się to mandatem, w dodatku dość mizernym, bo w przedziale 500-1500 zł.

Po drugie, my jako konsumenci kupujemy coraz więcej ubrań i to niestety coraz gorszej jakości. Na naszym rynku najważniejszym kryterium zakupowym w segmencie odzieżowym jest niska cena, stąd tak duża popularność takich marek jak Pepco (pisałem o tym tutaj). Myślę, że tego typu asortyment „psuje” statystyki jakościowe, bo jest go coraz więcej na rynku. Wspomniana sieć Pepco ma w tej chwili blisko tysiąc sklepów w Polsce, a jeszcze piętnaście lat temu nie mieli żadnego.

Cierpią na tym nie tylko konsumenci

Wydaje się, że najbardziej poszkodowanymi w opisanej sytuacji są klienci, ale nie można też zapominać o markach, które są uczciwe, kupują dobre tkaniny/dzianiny i muszą rywalizować z markami, które po prostu oszukują w oznaczaniu składu surowcowego. U tych pierwszych marynarka oznaczona jako 100% wełna faktycznie będzie miała taki skład i będzie kosztować 700-1000 zł, ale u drugich mimo oznaczenia 100% wełna będzie to tańszy zamiennik o rzeczywistym składzie 70% poliester + 30% wełna i cenie 300-500 zł. Przeciętny konsument tego nie odróżni. Ba, nawet ja w wielu przypadkach nie jestem w stanie odróżnić takich tańszych zamienników, bo są one coraz lepsze. To szkodliwe działania, które psują rynek, bo w oczach konsumenta próg cenowy przesuwa się w dół. Skoro klient widzi u wielu marek marynarki „wełniane” za 300-500 zł, to dziwią go marynarki wełniane u innych za 700-1000 zł.

Nie tylko sprzedawcy oszukują

Na koniec wspomnę jeszcze o jednym wątku, bowiem są też przypadki w których to oszustwo może nastąpić jeszcze wcześniej, mianowicie u producentów tkanin i dzianin, a nie u przedsiębiorców, którzy szyją z tego ubrania. Ci drudzy mogą po prostu nieświadomie kupować tkaniny i dzianiny z fałszywym oznaczeniem. Przeglądając raporty UOKiK z poprzednich lat trafiłem na informację, że poza odzieżą gotową były także kontrolowane półprodukty, czyli tkaniny i dzianiny sprzedawane w hurtowniach i sklepach tekstylnych. Tam również wykryto artykuły o składzie niezgodnym z deklarowanym na metce. Na szczęście skala tych nieprawidłowości jest znacznie mniejsza (21,9% w raporcie z roku 2009) i dotyczy raczej producentów no name (nie sądzę by duże renomowane firmy tkaninowe pozwoliłby sobie na coś takiego, zresztą oni w takich miejscach nie sprzedają) oraz przekłamań procentowych, a nie kompletnie innych surowców, co przy odzieży gotowej zdarza się dość często.

Najgorsze w tym całym procederze jest to, że my jako konsumenci niewiele możemy zrobić by cokolwiek w tej sytuacji zmienić. Po pierwsze, UOKiK nie ujawnia firm które dokonują tego typu oszustw. Dla konsumentów byłaby wskazówka których marek unikać. Po drugie, jako osoby prywatne w zasadzie nie mamy możliwości weryfikacji składu rzeczywistego z tym deklarowanym na metce, bo nawet jeśli sami będziemy mieć podejrzenia co do sfałszowanego opisu, to aby to sprawdzić musielibyśmy zgłosić się do Inspekcji Handlowej przekazując im wniosek wraz z produktem (czyli oddajemy to co kupiliśmy). Obawiam się, że na taką determinację niewiele osób się zdecyduje, tym bardziej, że ewentualne konsekwencje dla przedsiębiorcy są śmiesznie niskie.